Çocukluk çağında görülen ve kalça eklemindeki uyluk kemiği başının kan dolaşımının geçici bozulmasıyla ortaya çıkan bir kemik hastalığıdır. ...
Perthes Hastalığı Neden Olur?
Çocukluk döneminde kalça eklemindeki uyluk kemiği başına
giden kan akımının geçici durması veya azalması sonucu ortaya çıkar. Bu durum,
kemik dokusunun yeterli beslenememesine yol açar. Zamanla kemik zayıflar ve
deformasyon gelişebilir.
Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak,
dolaşım sistemini etkileyen bazı faktörlerin bu süreci tetiklediği düşünülür.
Özellikle uyluk kemiği başını besleyen küçük damarların geçici tıkanması,
spazmı veya daralması en önemli sebepler arasındadır. Bu damar tıkanıklığı
enfeksiyon, travma veya pıhtılaşma bozukluklarıyla ilişkili olabilir.
Bazı çocuklarda genetik yatkınlık da etkili rol oynar. Aile
öyküsünde femur
başı osteonekrozu olan bireylerde riskin arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca
düşük doğum ağırlığı, pasif sigara dumanına maruz kalma gibi çevresel etkenler
dolaşımı olumsuz etkiler. Beslenme yetersizlikleri de bu durumu daha da
kötüleştirebilir.
Hastalık genellikle 4–10 yaş arasındaki erkek çocuklarda
daha sık görülür. Bu yaş grubunda kemik gelişimi hızlıdır. Bu nedenle kanlanma
problemleri daha belirgin hale gelebilir. Erkek çocuklarda görülme oranının
kızlara göre yaklaşık beş kat fazla olması, hormonal veya yapısal
farklılıklarla açıklanır.
Sonuç olarak, perthes hastalığı tek bir nedene bağlı
değildir. Damar yapısındaki bozukluk, çevresel etkiler ve genetik faktörler
birlikte rol oynar. Her çocukta hastalığın gelişim süreci farklı seyreder.
Erken tanı ve uygun tedavi, kalça ekleminde kalıcı hasar oluşmasını önlemede
kritik öneme sahiptir.
Perthes Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Perthes hastalığı, kalça ekleminde bulunan uyluk
kemiği başının kanlanmasının azalması sonucu ortaya çıkan bir kemik
hastalığıdır. Bu durum, eklem yapısında bozulmaya ve hareket kısıtlılığına
neden olabilir. Belirtiler genellikle yavaş başlar ve zamanla belirgin hale
gelir.
En sık görülen belirti topallama (aksama) durumudur. Çocuk
yürürken bacağını tam olarak kullanamaz ve fark edilir bir şekilde aksayabilir.
Bu durum bazen ağrıdan, bazen de kalça eklemindeki hareket kısıtlılığından
kaynaklanır.
Ağrı, kalça, uyluk ya da diz bölgesinde hissedilebilir. Bazı
çocuklar ağrıyı sadece spor veya uzun yürüyüş sonrasında fark eder. Ağrı
genellikle hafif başlar ve dinlenmeyle azalır. Ancak ilerleyen dönemlerde
istirahat sırasında bile hissedilebilir.
Hastalığın ilerlemesiyle birlikte kalça hareketlerinde
kısıtlılık ortaya çıkar. Çocuk bacağını yana açmakta veya döndürmekte
zorlanabilir. Bu durum özellikle merdiven çıkarken veya oturup kalkarken fark
edilir.
Bazı vakalarda bacak uzunluk farkı gelişebilir. Etkilenen
bacak zamanla kısalabilir veya kalça bölgesinde kas erimesi görülebilir. Bu
değişiklikler çocuğun yürüme dengesini bozabilir.
Perthes hastalığı erken döneminde belirtiler hafif
seyrettiği için tanı gecikebilir. Çocuklarda topallama veya nedeni bilinmeyen
bacak ağrısı fark edilirse dikkat edilmelidir. Bu durumda bir ortopedi uzmanına
başvurmak gerekir.
Erken tanı ve uygun tedaviyle kalça ekleminin yeniden
şekillenmesi sağlanabilir. Böylece ilerleyen yaşlarda kalıcı deformasyon veya
kireçlenme riski büyük ölçüde azalır.
Perthes hastalığı tedavisi, hastalığın evresine,
çocuğun yaşına ve kalça ekleminde oluşan hasarın derecesine göre planlanır.
Tedavinin temel amacı, uyluk kemiği başının kalça eklem yuvası içinde doğru
şekillenmesini sağlamaktır. Ayrıca eklem hareketliliğini korumaktır.
Erken evrede teşhis edilen hafif olgularda cerrahi dışı
yöntemler tercih edilir. Bu dönemde çocuğun kalça eklemini koruması ve fazla
yük bindirmemesi önemlidir. Doktor, istirahat, baston veya koltuk değneği
kullanımı önerilebilir. Ayrıca düzenli fizik tedavi programları ile kas gücü
artırılır, eklem esnekliği korunur ve hareket kısıtlılığı önlenir.
Bazı durumlarda, kalça eklemini desteklemek için özel
ortezler kullanılabilir. Bu cihazlar, uyluk kemiği başının eklem yuvası içinde
kalmasına yardımcı olur. Çocuğun yaşı küçükse, kemik yeniden şekillenme
kapasitesi daha yüksek olduğu için tedaviye yanıt genellikle daha iyidir.
İleri evrelerde veya ciddi deformasyon gelişen hastalarda
cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi yöntemlerle kalça kemiği uygun konuma
getirilir ve eklem uyumu yeniden sağlanır. Ameliyat sonrası dönemde de fizik
tedavi uygulamaları devam eder.
Tedavi süreci uzun ve sabır gerektirir. Düzenli kontroller,
röntgen takipleri ve egzersiz programlarına uyum büyük önem taşır. Erken teşhis
ve doğru tedaviyle, çocukların büyük bir kısmında kalça fonksiyonları normale
döner. Böylece ileri yaşlarda eklem kireçlenmesi (artroz) gibi kalıcı sorunlar
önlenmiş olur.
Perthes Hastalığı Tedavisi Sonrası Süreç Nasıldır?
Perthes hastalığı tedavisi sonrası süreç, çocuğun
yaşı, hastalığın şiddeti ve uygulanan tedavi yöntemine göre değişiklik
gösterir. Tedavinin amacı, uyluk kemiği başının (femur başı) kalça yuvası
içinde doğru biçimde yeniden şekillenmesini sağlamaktır. Ayrıca kalça ekleminin
hareket kabiliyetini korumak da önemlidir.
Tedavi tamamlandıktan sonra iyileşme süreci genellikle uzun
sürer. Çünkü kemik dokusunun yeniden yapılanması aylar, hatta bazı durumlarda
yıllar alabilir. Bu dönemde düzenli doktor kontrolleri ve röntgen takipleri
yapılır. Böylece kalça başının şekillenme süreci yakından izlenir ve olası
bozulmalar erkenden fark edilir.
Fizik tedavi ve egzersizler, tedavi sonrası dönemde büyük
önem taşır. Bu egzersizler kas gücünü artırır, kalça eklemini destekler ve
hareket açıklığını korur. Çocuğun fazla kilo alması engellenmelidir. Ayrıca
zıplama veya koşma gibi kalçaya aşırı yük bindiren aktivitelerden uzak durması
gerekir.
Cerrahi tedavi uygulanan hastalarda, ameliyat sonrası
süreçte ortez veya baston gerekebilir. Bu destekler, kemiğin doğru pozisyonda
iyileşmesini kolaylaştırır. Düzenli rehabilitasyon ile yürüme dengesi yeniden
kazanılır.
Uygun perthes hastalığı tedavisi ve takip ile çoğu
çocukta kalça eklemi zamanla normal şekline kavuşur. Ancak bazı ileri vakalarda
eklemde kalıcı şekil bozukluğu kalabilir. Bu durumda ilerleyen yaşlarda eklem
kireçlenmesi (artroz) riski artabilir. Bu nedenle tedavi sonrası dönemde
doktorun önerilerine tam uyum göstermek, uzun vadeli başarı için büyük önem
taşır.
Hiç yorum yok
Yorumlarınızı bekliyoruz